Wie profiteert er van AI?

Met de komst van ChatGPT is Artificial Intelligence (AI) heel laagdrempelig geworden. Over waartoe dat gaat leiden speculeren onder andere economen, techneuten en filosofen. De ene ziet het gepaard gaan met doemscenario’s een ander met enorme kansen.

Woorden die je terug ziet komen zijn “productiviteitsgroei” en “creatie van nieuwe banen” aan de ene kant en “toenemend fake news”, “privacy schending”, “het verdwijnen en verschralen van beroepen en beloningen” aan de andere kant. Discussies waaien op over wat ethisch is of niet. De EU is bezig met versnelde wetgeving om dit ontembare monster in te dammen. En geluiden gaan op dat het uiteindelijk zal leiden tot een overname van de mensheid door een alles verslindende technologische veelvraat die wij zelf gevoed hebben. Hoe dan ook, het is er. En wie profiteert er van?

Terwijl veel mensen de kansen onderzoeken worden er een aantal concrete toepassingen aangereikt die invloed kunnen hebben op ons werk. En wat gaan organisaties daar mee doen?

Zo is kondigde Microsoft Co-pilot voor Office aan in maart, en is de preview inmiddels gestart met 600 bedrijven. AI is daarin zodanig simpel geïntegreerd dat er allerlei tijdrovende zaken als het beantwoorden van mails, lezen van documenten, maken van inhoudelijke documenten gedeeltelijk worden overgenomen. Het doel is dat het vertrekpunt van werken substantieel verbetert en we hogere kwaliteit en/of in minder tijd, dus meer waarde kunnen leveren.

https://blogs.microsoft.com/blog/2023/03/16/introducing-microsoft-365-copilot-your-copilot-for-work/

Welke vraag wij nog beperkt voorbij hebben zien komen is wie er wil, mag en kan profiteren van dit voordeel. Met andere woorden, voor wie gaat het (extra) waarde opleveren? En wat zijn de risico's? Een aantal mogelijke gedachten die wij er over hebben:

Exploitatie verbetering: binnen deze waardelens ga je onderzoeken hoe je door middel van AI je kosten kan verlagen plus je productiviteit kan verbeteren en zo je winstmarge vergroot. Je verstevigt je bestaande businessmodel. De opbrengst hiervan ligt dan voornamelijk bij de leiders en aandeelhouders van de organisatie (gegeven de meest voorkomende organisatiestructuren).

Verhoogde waarde voor je klant: bij deze lens ga je op zoek naar hoe de integratie van AI jouw product of dienst meer waarde voor je gebruiker levert. Veelal is de gedachte dat je hiermee concurrentievoorsprong realiseert en daarmee potentieel je marktaandeel vergroot. De vraag is of je een mogelijk financieel voordeel ook aan je klant geeft. Het uitgangspunt is tenslotte dat je klant profiteert.

Verbeterde medewerker ervaring: vanuit deze waardelens investeer je de tijd- en/of kwaliteitswinst die AI oplevert in je medewerkers om hun tevredenheid te vergroten. Dat kan zijn door onder andere meer vrije tijd of kortere werktijden, een hogere beloning voor de productiviteitswinst of meer ruimte voor andere zaken zoals verbinding en persoonlijke ontwikkeling. De medewerker profiteert dan met name van de verandering.

Innovatie kracht: je gebruikt de lens van de toekomst door met AI op zoek te gaan naar de doorontwikkeling van je propositie. Daarbij laat je het intergenerationele denken toe en vraagt je af op welke wijze de inzet van AI je bestaansrecht op de lange termijn vergroot zodanig dat je relevant blijft binnen de contouren van de toekomst (waarbij schaarste en andere crisis deel uitmaken van de realiteit). Wie er profiteert? Toekomstige generaties.

Onze hypothese is dan in het huidige economische model de eerste waardelens gedachteloos wordt gekozen, maar is dat een goed idee?

Sam Altman de CEO van Open AI maakt zich openlijk zorgen over hoe we de winst van AI gaan beleggen, de risico’s van AI gaan mitigeren en wie dat proces wanneer gaat reguleren ((door middel van wetgeving). Want de huidige mindset waarbij de winst als vanzelfsprekend bij de werkgevers en daarmee aandeelhouders belandt is een enorm gemiste kans om werkelijke maatschappelijke verbeteringen te realiseren.

Naomi Klein gaat een stap verder en is in een longread in de Guardian ronduit kritisch over de zogenoemde zorgen van tech CEO’s omdat het economische en politieke systeem waarbinnen we AI loslaten eerder de risico’s vergroot dan verkleint. Tenzij we het systeem aanpassen om te voorkomen dat mensen en het klimaat het dupe zijn van deze ontwikkelingen. Nu ligt vooral uitbuiting op de loer.

Bovendien is technologie is lang niet altijd zo democratisch als het lijkt. Hoewel Open AI grotendeels ‘gratis’ toegankelijk is, is je context wel bepalend of je het in je voordeel kan gebruiken. De mate waarin je het kan toepassen en schalen vraagt kennis en investeringen in tijd en geld en dat is lang niet voor iedereen weggelegd. Dat maakt dat “does who already have, will get”. Is dat iets dat we zonder meer laten gebeuren of gaan we borgen dat we het in gaan zetten om meer gelijke kansen te realiseren? De potentie is er volgens Andrew NG, de vraag is nog hoe dat in de werkelijkheid uitpakt.

Ook George Hinton (voormalig Google) beschrijft de risico’s van AI rondom fake news, polarisatie, werkeloosheid en de winst voor de rijken. Zijn grootste zorg gaat over de uitoefening van macht en controle op basis van manipulatie door systemen die eindeloze capaciteit hebben door het procesvermogen wat de mens te boven gaat. Terwijl hij ook de immense mogelijke positieve potentiële impact beschrijft op gezondheidzorg, risico calculatie bij klimaatgevaar etc.

De belangrijkste voorwaarde is wellicht dat we AI gaan inzetten met de juiste mindset: dat het de mensheid en planeet in brede zin helpt. En daar past een model van winnaars en verliezers niet bij. Daar vraagt om het zoeken naar evenwicht.

Ons idee: het zal sowieso een vorm van transformatie in gang zetten. Hoe dat uitpakt bepalen ook wij met elkaar. Als je als organisatie kiest om zoveel mogelijk mensen (en natuur) te laten meeprofiteren leidt dat tot een andere uitkomst. Voorkomt het wellicht dat er verliezers zijn en valt er misschien echt wat te winnen voor iedereen. Dan profiteren we allen van de positieve verandering.

______________________________________________________________________________

Wij helpen graag om ontdekken voor wie jij met AI waarde wil gaan leveren en welke transformatie daar mee gepaard gaat. Start met een inspiratiesessie of een workshop.

Nieuwsbrief gemist? Lees hier onze eerder artikelen. Niets meer missen? Schrijf je dan nu in voor onze nieuwsbrief.