Laat ik eerst even toelichten wat we precies bedoelen met de titel. Goed bedoelde, maar extreem vereenvoudigde, kant en klare oplossingen voor complexe problemen, die werken meestal niet. We zien dit op verschillende plekken in onze maatschappij zoals de politiek, gezondheidszorg en het bedrijfsleven.
Het vervelende is dat wanneer de complexiteit van de problemen die we willen oplossen toeneemt deze schijnoplossingen steeds minder goed werken of zelf schadelijk zijn!
Complexiteit is, zoals het woord suggereert, complex. Dat je met eenvoudige interventies tot complexe veranderingen kunt komen doet niets af aan de onderliggende complexiteit. Dit maakt dat je van te voren niet weet wat wel én wat niet zal werken. En welke onbedoelde bijeffecten dit heeft!
3 voorbeelden van deze ''oplossingen'' uit een pakje:
het is het één of het ander...oplossingen
als X, dan Y...oplossingen
hét 7 stappenplan...oplossingen
De eerste draait allemaal om een valse tegenstelling. Er wordt gedaan alsof er maar twee mogelijkheden zijn, succes óf falen. Dit noemen we ook wel framen. Degene die het frame bepaalt stuurt je naar één oplossing terwijl er honderd anderen zijn die worden uitgesloten.
De tweede draait om een valse oorzaak-gevolg redenering. Het feit dat het een volgt op het ander hoeft helemaal niet met elkaar te maken te hebben.
De derde draait om een vals gevoel van betrouwbaarheid. Je kunt je afvragen waarom het is dat als deze stappenplannen allemaal zo goed zouden werken, we er steeds meer van nodig hebben?
Waarom voelen we ons zo aangetrokken door deze schijnoplossingen? Omdat ze inspelen op onze diepgewortelde behoefte aan controle. De beloofde eenvoud én maakbaarheid gaan erin als zoete koek. Zelfs wanneer we feiten presenteren die dit tegenspreken.
Het beste alternatief voor deze schijnoplossingen dat wij konden vinden is doorlopend experimenteren.
Op een doordachte manier verschillende dingen proberen. Het liefst oplossingen die het meest aannemelijk zijn gegeven ervaring uit het verleden. Methodisch noemen we dat. Perfect is het niet maar beter dan het alternatief...
Welke schijnoplossingen zie jij vaak voorbij komen?